Киберқудалау және жұмыс: онлайн-жәбірлеушілерге тойтарыс беруге көмектесетін басқалардың жеке тәжірибесі

Онлайнда кешкіге кино тауып қана қоймай, теңізге билеттер сатып алуға, тамаққа тапсырыс беруге немесе өз жұмыс берушіңізді кездестіруге — бір сөзбен айтқанда, көптеген жағымды және пайдалы нәрселер жасауға болады, – сонымен қатар кездейсоқ агрессорға және оның өткір пікірлеріне де тап болуыңыз мүмкін. Бұл әрқашан жаралайды, әсіресе сіздің жұмысыңызға байланысты шабуыл жасалса – бұл мамандықтағы өзін-өзі сезінуге де, жалпы эмоционалды жағдайға да әсер етеді. Сіздің интернет-қудалауды танып біліп, оған тойтарыс беруге дайын болуыңыз үшін, біз 11 қараша күні өткен «Киберқудалауға қарсы күрес күні» акциясына қосылдық және осындай жағдайды өз басынан өткерген адамдармен әңгімелестік.

Бұл жай ғана «интернетте әлдекім қателесуі мүмкін» деген сөз емес

Желіде және одан тыс жерлерде қудалауға қарсы күреске арналған жыл сайынғы ақпараттық науқанды VK бесінші рет ұйымдастыруда, ал біз оны дәстүр бойынша қолдаймыз. Себебі, онлайн-тролльдерден сақтанатын тұмар ешкімде де жоқ, бірақ мүмкіндігінше көп адамдардың бүліншілікке ұшырамай, киберқудалауға төзе алғандарын, және өздерін қорғай білгендерін қалаймыз.

Киберқудалау* — интернеттегі біреуге қасақана және ашық дұшпандық қатынас: онлайнда қорлау, қорқыту, адамды балағаттау, бопсалау, абыройын төгу немесе басқа жолмен ызаландыру әрекеттері бар хабарламалар немесе пікірлер.

ХХІ ғасырдағы осы бір обаның тағы көптеген көріністері бар, бірақ әрқашан бір мақсатты көздейді – жолданушыға теріс әсер ету және оны жауап қайтаруға итермелеу. Миллениалдарға, тіпті зумерлерге бұл не екенін түсіндірудің қажеті жоқ. VK халықаралық UXSSR компаниясымен бірге жүргізген зерттеу нәтижелеріне сәйкес, ресейлік пайдаланушылардың 81%-ы интернеттегі эмоционалдық зорлық-зомбылықтың куәгерлері болды, ал 33% тікелей оның нысанасына айналды. Өкінішке орай, сауалнамаға қатысқандардың 42%-ның пікірі бойынша, интернет әлемі мейірімділікке толы емес — желілік қудалау қарқын алуда. Екінші жағынан, мәселенің бұл ауқымы көпшілікті ақыры бұны мойындауға және интернеттегі зұлым шабуылдарды жай түсінбеушілік ретінде қабылдамауға мәжбүр етеді.

Жобаның бес жылы ішінде біз үлкен жолды өттік: киберқудалауға балалардың ойдан шығарылған мәселесі ретінде қараудан бастап Желідегі қудалауға нақты қауіп ретінде саналы көзқарасқа дейін. Биылғы жылы алынған зерттеу сандары, бір жағынан, киберқудалау мәселесі әлі де өзекті, бірақ енді оны шындап қабылдайды деп айтуда. Екінші жағынан, ресейліктер арасында сандық сауаттылық пен киберқауіпсіздік деңгейінің артып келе жатқанын көрсетеді.
Александра Бабкина, VK әлеуметтік жобалар директоры және «Киберқудалауға қарсы күрес күні» жобасының авторы.

Шынымен де, «назар аудармау» тактикасы бәріне бірдей сәйкес келмейді: сол сауалнамаға сәйкес, пайдаланушылардың 47%-ы киберқудалауға жауап ретінде адамды бұғаттады, ал 28% әлеуметтік желі әкімшілігіне шағым жіберді.

Киберқудалаушылардың улы «атқылауы» кезінде өзіңізбен және айналаңызбен байланысты жоғалтпаңыз

Киберқудалауды бастан өткергеннен кейін, кейбіреулер тұйық бола бастайды және ешкімге қандай халде болғандарын айтпайды. Біз, керісінше, мұндай, көбінесе зақым келтірген тәжірибені басқалармен бөліскен дұрыс деп ойлаймыз. Біріншіден, бұл емдік, себебі аяушылық пен қолдауды сезінуге көмектеседі. Екіншіден, сіз қудаланғандар бұған кінәлі емес екенін және бұл қиындықпен жалғыз қалмауы керек екенін осылай түсіндіресіз. Ақырында, үшіншіден, сіздің оқиғаңыз хейтерлердің қандай схемалар мен амалдарды қолданатынын көрсетеді – ақпарат неғұрлым көп болса, соғұрлым зұлымдыққа қарсы тұруға дайындық үлкен.

Сондықтан біз өздерінің бастан кешкен сандық кеңістікте қысымды сезінген әртүрлі компаниялардың өкілдерінен бұл қалай болғаны және қандай сезімдер тудырғаны туралы бөлісуді сұрадық.

___________________________________________________________

Киберқудалау және жұмыс: онлайн-жәбірлеушілерге тойтарыс беруге көмектесетін басқалардың жеке тәжірибесі

Виктория Гнип, VK қайырымдылыққа арналған жаңа медиа сервис редакторы

Интернетте сізге қалдырылған ең ренішті пікір қандай?

Менің жұмысым туралы – қателер, кемшіліктер, «автордың өзі осы мақаланы оқыды ма?!» секілді негізсіз сын жағымсыз пікірлерге – мен жайбарақат қараймын, себебі әрқашан өз пікірін білдіргісі келетін адамдар болады (және бұл сізге ұнамауы мүмкін). Егер үлкен қателік туралы сөз болса, онда мен мұндай жағдайларға сабырлылықты арттыру мүмкіндігі, сондай-ақ мәселелерді тез шарлау және шешу мүмкіндігі сияқты қараймын.

Алайда мені шынымен де ренжітетін нәрсе – бұл қордың қамқорлығындағы адамдарға қатысты сын. Біз қайырымдылық туралы, көмекке мұқтаж адамдар туралы жазамыз. Редакциямен бірге біз әр оқиғаны өзімізден өткіземіз, аудиторияға қаражат жинауды қолдау неліктен маңызды екенін және оны қалай жасауға болатынын жеткізуге тырысамыз. «Ол амалсыз, неге оған көмектесу керек», «осылай болғанына өзі кінәлі» немесе «әркімнің өз мәселесі бар, ештеңе етпес» сияқты қорлау және құнсыздандыру сөздері жағымсыз эмоциялардың үлкен шоғырын тудырады.

Киберқудалауға тап болғанда, қандай әрекет еттіңіз немесе әрекет етесіз? Алдымен мен өзімді бәрі жақсы, бұл жай ғана пікір деп нандыра отырып, эмоциялармен өзім күрестім. Және бұл қателік болды. Ешкім киберқудалаумен жалғыз қалмауы керек. Мен скриншоттарды өз командама жібере отырып, бөлісе бастадым: енді біз бәріміз бірге дұрыс жауап ойлап табамыз, ал егер бұл мағынасыз болса, мен жай ғана эмоциялармен бөлісіп, ашуымды тоқтатамын, кейде біз жай ғана қалжыңдаймыз. Бұл баға жетпес, себебі агрессорды монитор экранындағы кішкентай, аянышты және зиянсыз нүктеге айналдыруға көмектеседі.

Интернеттегі озбырлыққа тап болатындарға қандай кеңес берер едіңіз? Қандай да бір жерден көмек сұрауға немесе ренжітушіні жазалауға бола ма?

Біріншіден: өз сезімдеріңізді және оны оқи алатындардың сезімдерін құнсыздандырмаңыз – зұлым хабарламаларды жойыңыз, себебі сөздер ауыр болуы мүмкін.

Екіншіден: өкінішке орай, өте агрессивті пікір білдірушілер болады – кез-келген әлеуметтік желіде мұндай адамдар үшін «Шағымдану» түймесі және «Қара тізім» функциясы бар. Мен оларды белсенді түрде қолданамын.

___________________________________________________________

Олеся, CDEK жобалар мен медиаресурстарды қолдау бөлімінің басшысы

Интернетте сізге қалдырылған ең ренішті пікір қандай?

Жеке хабарламаларға қорлаудың үлкен толқыны келетін. Ең жағымсыз нәрсе – жеткізудің кешігуіне байланысты маған, басқа қызметкерлерге және жақындарыма өлім тілеу. Бұдан, жұмсақ айтқанда, өте жағымсыз сезімде боласың.

Киберқудалауға тап болғанда, қандай әрекет еттіңіз немесе әрекет етесіз?

Сол кезде де, қазір де процесс бірдей — мен өзімдегі негізгі эмоцияны анықтап, оны зерттеймін. Кейде басқа тараптан қарау әдісін қолданамын – сөздер маған емес, басқа біреуге бағытталған сияқты қашықтықты сақтаймын. Осындай жағдайға тап болған адамға қандай кеңес берер едім деп елестетемін және оны өзіме айтамын.

___________________________________________________________

Марина Змеина, Flowwow клиенттер бөлімінің басшысы

Интернетте сізге қалдырылған ең ренішті пікір қандай?

Серіктестер чатында бізге: «Қолдау бөлімінде жұмыс істеу үшін көп ақылдың қажеті жоқ» деп жазғанда, қатты көңілге тиеді. Ұқсас хабарламалар кейде өз жұмыстарын шығармашылық және интеллектуалды, ал біз жай ғана түймелерді басамыз деп санайтын флористтерден де келеді. Әрине, бұндай көзқарас көңілге тиеді.

Киберқудалауға тап болғанда, қандай әрекет еттіңіз немесе әрекет етесіз?

Клиент дөрекілік көрсететін жағдайда немесе басқа да ұқсас жағдайларда, біз өзіміздің қолдау мамандарымызды жұмыстың алғашқы күндерінен бастап өзін қалай ұстау керектігін үйретеміз. Сондай-ақ, мен сені түсінетін адамдармен бөлісу немесе болған оқиғаға күлу пайдалы деп ойлаймын. Бұл шиеленісті азайтады және тіпті әдептілік ережелерін өздері ұмытып кететін адамдармен өте сыпайы болу үшін ашуды тоқтатуға көмектеседі.

Ал менің зұлым пайдаланушыларға деген жеке әсерім туралы айтатын болсақ, ми бұл ақпаратты ұмытып кетеді, дәлірек айтсақ, мүлдем сақтамайды.

Интернеттегі озбырлыққа тап болатындарға қандай кеңес берер едіңіз? Қандай да бір жерден көмек сұрауға немесе ренжітушіні жазалауға бола ма?

Бастысы – барлық жағымсыз қарым-қатынастың артында мәселені көруге тырысу және шартты оператор ретінде сізді ренжіту немесе қорлау әрекеттеріне көңіл бөлмей, ақыл-оймен шешу. Себебі жағдайды тек сабырлы күйде басқаруға және құзыретті болып қалуға болады.

Біз кәсіби қызмет түсінігінде интернет-хейт туралы айтып отырғандықтан, көптеген заманауи және дамыған компаниялар үшін қауіпсіз және жайлы сыртқы коммуникациялар корпоративтік сандық саясаттағы жеке маңызды буын болып табылатынын атап өткен жөн. Бұл қуантады, себебі бұл енді тренд мәселесі емес, - қажеттілік. Компания ішіндегі қамқорлықты сезінетін және осында эмоционалды интеллект пен берік тіректерді қалыптастыру үшін екендігін түсінетін қызметкерлер, егер кенеттен киберқудалауға тап болса, оған үлкен ықтималдықпен төтеп бере алады. Озық жұмыс істей отырып, адамдардың келеңсіздікпен жұмыс істеу құралдары болуы үшін бәрін жасай отыра, мұндай даналықты hh.ru ұстанады. Біз, уақыт өте отыра, оның түрлеріне барлық адам тап болатынын және өмірдің бұл бөлігін алып тастау мүмкін еместігін түсінеміз, алайда ресурстардың ең көп сақталуымен қиын жағдайдан өтуге болады.

Киберқудалау және жұмыс: онлайн-жәбірлеушілерге тойтарыс беруге көмектесетін басқалардың жеке тәжірибесіЖоғары дамыған корпоративті мәдениеті бар компанияда киберқудалаудың көріністерін кездестіру екіталай. Айтайын дегенім, бір қызметкердің екіншісін қудалауы екіталай. Сонымен қатар, біз дамытатын қолайлылық бойынша бағыттар, ал олардың саны жетеу, біздің команда үшін сыртқы киберқудалау қаупінің онша қорқынышты болмауына ықпал етеді. Мысалы, біздің компанияда психологиялық көмек, медиация жүйесі бар. Медиатор адамдар арасындағы кез келген процестерді құрылымдауға көмектеседі және кез келген деңгейде қызметкерлердің тиімді өзара әрекеттесуіне ықпал етеді. Сенім ахуалы табиғи түрде қалыптасады және компаниядағы адамдардың өздерін қауіпсіз сезінуіне ықпал етеді.
Марина Лобынцева, әкімшілік директор, hh.ru КӘЖ бағытының басшысы

Егер бұл тақырып сізге жақын болса және сіз Желідегі кез келген қорлыққа қарсы акцияға қосылғыңыз келсе, киберқудалауға жоқ деп айту арқылы VK жобалары мен бағдарламаларын қолдауға, мәселе туралы мүмкіндігінше жақын адамдарыңыз бен әріптестеріңізге айтуға немесе басқалармен сыпайы және ықыласты болуға тырысып, бүгін және күн сайын ізгілік нұрын шашуға болады. Сондай-ақ өзіңізді зәбірлеуге жол бермеу! Киберқудалау желіде не қаласа соны жазуға және жасауға болады деп шешсе ғана емес, сонымен қатар оған рұқсат бергенде де көбейіп, күшейе түседі. Сізге интернеттегі зұлымдықпен күресудің жолын табуды тілейміз және жақсылық жеңетініне сенеміз.